Westfriesland
Thema

Westfriesland en de Tweede Wereldoorlog

Vanaf september 1939 kwam de oorlog steeds dichterbij. Via de krant en radio vernamen de inwoners van Westfriesland dat het Duitse leger Polen was binnengevallen. Engeland en Frankrijk verklaarden toen Duitsland de oorlog. Het Nederlandse leger was gemobiliseerd en ook Hoorn, Enkhuizen en Medemblik veranderden in garnizoensplaatsen.

 

Bezetting

Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger ook Nederland binnen. Westfriesland kreeg toen tijdelijk te maken met vluchtelingen uit Amersfoort en omstreken. Ze werden gastvrij opgevangen, zoals in een café in Venhuizen. De eerste Duitse soldaten zetten twee dagen later voet aan wal in Wijdenes. Met vier bootjes waren zij vanuit Friesland het IJsselmeer overgestoken.
Al in de zomer van 1940 werden de eerste anti-Joodse maatregelen genomen. Joden werden geweerd uit overheidsfuncties en later gedwongen om van Westfriesland naar Amsterdam te verhuizen. Vanuit de hoofdstad zouden ze worden weggevoerd naar concentratiekampen.
Gedurende de oorlogsjaren veranderde het leven voor veel Westfriezen. Ze kregen te maken met schaarste aan levensmiddelen, kleding en brandstof. Verder werden paarden, fietsen, kerkklokken, radiotoestellen en huizen door de bezetter gevorderd. Mannen werden opgeroepen voor tewerkstelling in fabrieken in Duitsland.

 

Verzet

Sommige Westfriezen hielpen de Duitse bezetter, anderen kwamen juist in verzet. Ze regelden onderduikadressen, zorgden voor eten of vervalsten persoonsbewijzen. Met gevaar voor eigen leven hielden de meest actieve verzetsleden zich bezig met sabotage en wapendroppings. Hoe het verzet onderling communiceerde, kun je zien in de brieven van Dibo en Akui en Oom Barend.
Net als op andere plaatsen in Nederland zijn ook in Westfriesland verzetsleden opgepakt en omgekomen. Jozef Buis uit Obdam was een van hen.

 

Bevrijding

Op 5 mei 1945 kon in Westfriesland de lang verwachtte bevrijding worden gevierd. Toch durfden veel mensen nog niet de vlag uit te hangen en was men bang de straat op te gaan. Duitse soldaten waren nog overal aanwezig en de Canadese bevrijders lieten nog even op zich wachten. Drie dagen later arriveerden de bevrijders in Hoorn. Eindelijk was Westfriesland echt bevrijd.
In de hele regio werden mensen opgepakt die met de Duitsers hadden gesympathiseerd of hadden samengewerkt. Zo werd in Hoorn de burgemeester gearresteerd en uit zijn gevorderde huis gehaald.

 

Handige literatuur en websites

Toon 55 bronnen

Tijdvakken

Beschikbare tools

Overzicht van alle tijdlijnen

Overzicht van toen en nu

Overzicht van alle transcripties

Overzicht van bron(nen) op de kaart