Westfriesland en de Slag op de Zuiderzee
De Slag op de Zuiderzee in 1573 kan gezien worden als een belangrijke overwinning tegen de regeringsgezinde. Vele Westfriezen hebben in deze strijd meegestreden en zelfs belangrijke rollen vervuld. Naast de victorie op land in Alkmaar, was de overwinning van de opstandelingen op zee een belangrijke ommekeer in de 80-jarige oorlog. Zo wordt ook wel gezegd: “Van Alkmaar begon de victorie, maar op de Zuiderzee werd die voltooid”.
De situatie vooraf
De verbannen edelen die als geuzen op de schepen zaten, streden op land en op het water voor de kant van de Prins. Zo kaapte ze schepen om de economie van de Spaanse regering te dwarsbomen en deden ze landgangen om katholieke kerken leeg te roven. Hun overmacht op de Zuiderzee was een groot probleem voor de landvoogd, de hertog van Alva. Hij besloot dat hier iets aan gedaan moest worden.
De overmacht van de Prins op land was ondertussen al een stuk minder geworden. Zo verloor Oranje vele steunpunten in de Nederlanden en moest hij vluchten naar Noord-Holland, waar hijzelf maar weinig vertrouwen in had. Tot overmaat van ramp vielen Naarden en Haarlem en trok Don Frederique, de zoon van Alva, door naar Alkmaar. Deze stad kon zich echter verzetten.
Slag op de Zuiderzee
Alva begon in Amsterdam schepen uit te rusten, maar het Noorderkwartier deed hetzelfde. Maximiliaan de Henin-Lietard, Graaf van Bossu, werd voor de regeringsgezinde admiraal. Aan de kant van de Prins was dit Cornelis Dirckszoon uit Monnikendam. In september begon de strijd op het water tussen de Princen Admiral en de Admiral des Alba. Vele mensenlevens gingen verloren. Door de wind, de ondiepte en de waterstand werd de strijd soms enkele dagen gestaakt.
Victorie
Op 11 oktober was de wind gunstig. De prinsgezinde hadden als strategie om te enteren en man-op-man gevechten aan te gaan. De regeringsgezinde probeerde dit te voorkomen. Cornelis Dirkszoon zeilde recht op het schip van Bossu af. Ook Pieter Bak van Hoorn en Jacob Trijntjes van Enkhuizen vielen het schip van Bossu aan. Achter de Nek bij Wijdenes raakten de 4 schepen aan de grond.
Ze konden enteren. Dit deed, volgens Velius, ook de Hoornse Jan Haring die de Spaanse admiraalsvlag lostrok. Bossu heeft nog geprobeerd verder te vechten, maar moest uiteindelijk opgeven. Na onderhandeling kwam er een overeenkomst. Bossu werd gevangen en door soldaten naar Hoorn gebracht. Alva had verloren, en verliet de Nederlanden.
